واریس پا چگونه اتفاق می افتد؟
واریس، بیماریای است که به دلیل نارسایی دریچههای وریدی و افزایش فشار در رگها ایجاد میشود. این مشکل غالباً در پاها و مچها به صورت رگهای بیرون زده و تغییر رنگ یافته نمایان میشود. اهمیت آشنایی با این بیماری به دلیل شیوع بالای آن و تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی بیماران است. در این مقاله، به بررسی دقیق تشخیص و درمان واریس خواهیم پرداخت.
سیاهرگها مسئول بازگرداندن خون فاقد اکسیژن از اندامهای مختلف به قلب هستند. قلب نیز خون دریافتی را برای اکسیژندار کردن به ششها میقرستد. کار سیاهرگهای موجود در اندامهای تحتانی در مقایسه با سایرین کمی دشوارتر است زیرا جاذبه زمین و فشار وزن در خلاف جهت حرکت خون درون سیاهرگها عمل میکند. دریچههای سیاهرگها برای مقابله با این دو نیرو وجود دارند. کار این دریچهها جلوگیری از بازگشت خون به قلب است. در صورت بروز مشکل در عملکرد این دریچهها خون به عقب بازمیگردد.
نتیجه این فرایند تجمع خون در عروق و تورم است. در اصطلاح پزشکی به این عارضه واریس (Varicose) گفته میشود. عوامل مختلفی در بروز برخی از واریسها مانند واریس بارداری نقش دارند که میتوان به تغییرات هورمونی، افزایش سن، مصرف بعضی داروها، ژنتیک و اضافهوزن اشاره کرد. ایستادنهای طولانی مدت نیز خطر ابتلا به واریس را افزایش میدهد. به همین دلیل بعضی افراد در مشاغل سخت و طولانی بیش از سایرین در معرض ابتلا به واریس قرار دارند. واریسی شدن سیاهرگها بیشتر در پا مشاهده میشود اما امکان بروز این عارضه در سایر بخشها مانند دست، صورت و اندامهای تناسلی نیز وجود دارد.
انواع واریس برحسب شدت علائم
واریس پا برحسب شدت علائم، شکل ظاهری و محدوده به مدلهای مختلفی تقسیم میشود:
انواع واریس پا بر حسب شدت علائم شامل خفیف، متوسط و شدید است. افراد مبتلا به واریس خفیف پا با علائمی چون خارش و تورم مچ پا مواجه میشوند. علاوه بر این امکان تغییر رنگ پا خصوصاً در نواحی پایینتر وجود دارد. واریس متوسط در این شرایط فرد تنها از مشکلات ظاهری به دلیل تشکیل رگهای برجسته و تیرهرنگ در سطح پوست مواجه نمیشود بلکه به دلیل گرفتگی، درد لرزش و سنگین عضلات پا بهخصوص ساق احساس ناخوشایند به فرد مبتلا دست میدهد.
واریس عارضهای پیش رونده است. به همین دلیل رسیدگی و درمان نکردن به آن به تشدید علائم منجر میشود. مشکلات پوستی یکی دیگر از عوارض واریس شدید پا است. در این شرایط خشکی، زبری و خارش پوست اتفاق میافتد که حالتی شبیه اگزما دارد. فیبروز، سفتی، قرمزی یا برنزی شدن رنگدانههای پوستی را نیز میتوان به این مشکلات اضافه کرد. زخمهای پوستی نیز به دلیل نرسیدن خون به پوست در محدوده مورد نظر رخ میدهد.
تداخل در عملکرد عروق باید سریع به اطلاع متخصص واریس دکتر مبینی برسد زیرا زمینه لخته شدن خون در عروق بدن را فراهم میکند. در شایعترین موارد افراد درگیر با واریس شدید دچار آمبولی ریه میشوند. در این عارضه لخته خون، عروق راه یافته به ریه را مسدود میکند. افراد مبتلا به واریس شدید باید در صورت مشاهده علائمی چون تنگی نفس ناگهانی و شدید، درد قفسهی سینه، سرگیجه و افزایش ضربان قلب به پزشک مراجعه کنند. زیرا این علائم زنگ خطر آمبولی ریه هستند.
انواع واریس پا برحسب شکل ظاهری
تورم عروق بر حسب میزان خون تجمع یافته به صورت تار عنکبوتی، رتیکولر و طنابی بروز پیدا میکند. اشکال شبکهای شکل، کوچک، به رنگ قرمز یا آبی، بدون درد و تورم واریس تار عنکبوتی نامیده میشود. این عارضه در نزدیکی پوست به وجود آمده و شباهت بسیاری به تار عنکبوت دارد. در اصطلاح پزشکی به این مدل واریس تلانژکتازی میگویند. عروقی با قطر کمتر از ۱ میلیمتر در معرض ابتلا به واریس تار عنکبوتی قرار دارند.
رگهایی با قطر کمتر از ۳ میلیمتر در صورت اختلال در عملکرد دریچه و تجمع خون، به نام واریس رتیکولر شهرت دارد. رگهای درگیر در صورت شدید بودن تورم، حالت پر پیچ و خمی در سطح پوست ایجاد میکنند. این عارضه با توجه به شکل ظاهری ایجاد شده واریس طنابی نامیده میشود. واریس طنابی بیشتر در عروقی با قطر بالاتر از ۳ میلیمتر بروز پیدا میکند.
انواع واریس پا بر حسب محدوده درگیر
صافن یکی از اصلیترین سیاهرگهای پا است که در معرض خطر واریسی شدن قرار دارد. این رگ از مچ پا بالا رفته و به رگ فمورال متصل میشوند. در صورت بروز اختلال در شاخههای اصلی این رگ، واریس صافن بزرگتر رخ میدهد. این عارضه بیشتر پایین پا و داخل، خارج و پشت ران را درگیر میکند. اختلال در شاخههای کوچکتر این رگ، واریس کوچکتر صافن نامیده میشود. این عارضه در پشت مچ پا و زانو بروز مییابد.
1.واریس سطحی چیست؟
صافن یکی از اصلیترین سیاهرگهای پا است که در معرض خطر واریسی شدن قرار دارد. این رگ از مچ پا بالا رفته و به رگ فمورال متصل میشوند. در صورت بروز اختلال در شاخههای اصلی این رگ، واریس صافن بزرگتر رخ میدهد. این عارضه بیشتر پایین پا و داخل، خارج و پشت ران را درگیر میکند. اختلال در شاخههای کوچکتر این رگ، واریس کوچکتر صافن نامیده میشود. این عارضه در پشت مچ پا و زانو بروز مییابد.
2.علل بروز واریس سطحی
واریس سطحی نتیجه نقص در عملکرد دریچههای وریدی است. رگهای واریسی زمانی ایجاد میشوند که دریچههای داخلی رگها ضعیف میشوند یا آسیب میبینند. این دریچهها وظیفه دارند که خون را بهطور مؤثر از پاها به قلب بازگردانند. وقتی این دریچهها نتوانند عملکرد مناسب خود را انجام دهند، خون در رگها تجمع پیدا کرده و فشار به رگها وارد میشود که باعث متورم و پیچخورده شدن آنها میشود.
2-1 عوامل ژنتیکی
یکی از مهمترین عوامل در بروز واریس سطحی، عوامل ژنتیکی است. اگر فردی در خانوادهاش سابقه واریس داشته باشد، احتمال ابتلای او به این بیماری بیشتر میشود.
2-2 تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی به ویژه در زنان میتواند باعث بروز واریس سطحی شود. دوران بارداری، یائسگی، و استفاده از قرصهای ضدبارداری همگی میتوانند منجر به ضعیف شدن دیواره رگها و افزایش فشار در رگها شوند.
2-3 ایستادن طولانی مدت
افرادی که شغلهایی دارند که نیاز به ایستادن طولانی مدت دارند، مثل معلمان، فروشندگان و کارکنان پزشکی، بیشتر در معرض ابتلا به واریس سطحی قرار دارند.
2-4 چاقی
چاقی و اضافه وزن فشار زیادی به رگها وارد میکند و باعث میشود رگهای سطحی بیشتر آسیب ببینند و احتمال بروز واریس بیشتر شود.
2-5 سن
با افزایش سن، خاصیت ارتجاعی رگها کاهش مییابد و احتمال بروز واریس نیز بیشتر میشود.
3.علائم واریس سطحی
علائم واریس سطحی بسته به شدت بیماری و موقعیت رگها ممکن است متفاوت باشد. در بیشتر موارد، علائم اصلی این بیماری عبارتند از:
رگهای پیچخورده و برجسته: این رگها بیشتر در نواحی رانها و ساق پا مشاهده میشوند. این رگها معمولاً بهصورت آبی، بنفش یا قرمز دیده میشوند.
درد و سنگینی در پاها: بسیاری از افراد مبتلا به واریس سطحی از احساس درد، سنگینی یا خستگی در پاها شکایت دارند، بهویژه پس از ایستادن یا راه رفتن طولانی.
تورم و التهاب: در برخی موارد، پاها دچار تورم میشوند، بهویژه در نواحی نزدیک به رگهای واریسی.
تغییر رنگ پوست: پوست اطراف رگهای واریسی ممکن است تغییر رنگ دهد و به رنگ قهوهای یا آبی تیره درآید.
خارش یا سوزش: در بعضی موارد، پوست در نواحی مبتلا به واریس ممکن است دچار خارش یا سوزش شود.
4.تشخیص واریس سطحی
تشخیص واریس سطحی معمولاً از طریق معاینه فیزیکی و بررسی علائم ظاهری توسط پزشک انجام میشود. پزشک با مشاهده رگهای برجسته و پیچخورده و شنیدن شکایتهای بیمار، به تشخیص اولیه میرسد.
4-1 سونوگرافی داپلر
در برخی موارد، برای بررسی بیشتر و ارزیابی شدت آسیب به رگها، پزشک ممکن است از سونوگرافی داپلر استفاده کند. این روش تصویربرداری به پزشک کمک میکند تا جریان خون در رگها را ارزیابی کند و دریابد که آیا دریچههای رگها به درستی کار میکنند یا خیر.
4-2 آزمایشهای اضافی
در موارد خاص که علائم پیچیدهتر یا شکی در تشخیص وجود دارد، پزشک ممکن است از آزمایشهای تکمیلی دیگری نیز استفاده کند.
5.درمان واریس سطحی
درمان واریس سطحی بستگی به شدت بیماری و علائم بیمار دارد. برخی از درمانها ممکن است به کاهش علائم کمک کنند و برخی دیگر به طور کامل رگهای آسیبدیده را درمان میکنند.
5-1 درمانهای غیرجراحی
جورابهای فشاری: استفاده از جورابهای فشاری یکی از مؤثرترین روشها برای کاهش علائم واریس است. این جورابها با اعمال فشار بر روی پاها، به بهبود گردش خون کمک کرده و از تجمع خون در رگها جلوگیری میکنند.
تغییرات در سبک زندگی: بهبود سبک زندگی میتواند به کاهش علائم واریس کمک کند. ورزش منظم، مانند پیادهروی یا شنا، به بهبود جریان خون و تقویت رگها کمک میکند. همچنین، کاهش وزن برای افرادی که دچار چاقی هستند، میتواند فشار بر رگها را کاهش دهد.
پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی مدت: افرادی که شغلهای ایستاده دارند باید از ایستادن طولانی مدت خودداری کنند و هر از گاهی استراحت کرده و پاهای خود را بالا ببرند…
5-1 درمانهای غیرجراحی
جورابهای فشاری: استفاده از جورابهای فشاری یکی از مؤثرترین روشها برای کاهش علائم واریس است. این جورابها با اعمال فشار بر روی پاها، به بهبود گردش خون کمک کرده و از تجمع خون در رگها جلوگیری میکنند.
تغییرات در سبک زندگی: بهبود سبک زندگی میتواند به کاهش علائم واریس کمک کند. ورزش منظم، مانند پیادهروی یا شنا، به بهبود جریان خون و تقویت رگها کمک میکند. همچنین، کاهش وزن برای افرادی که دچار چاقی هستند، میتواند فشار بر رگها را کاهش دهد.
پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی مدت: افرادی که شغلهای ایستاده دارند باید از ایستادن طولانی مدت خودداری کنند و هر از گاهی استراحت کرده و پاهای خود را بالا ببرند…
5-2 درمانهای جراحی و تهاجمی
اگر واریس سطحی باعث ایجاد مشکلات جدی یا درد شدید شود، ممکن است نیاز به درمانهای جراحی باشد. این درمانها عبارتند از:
اسکلروتراپی: این روش شامل تزریق یک ماده شیمیایی به داخل رگ واریسی است که باعث بسته شدن رگ میشود. این ماده به تدریج رگ را از بین میبرد.
لیزر درمانی: لیزر درمانی به استفاده از پرتوهای نوری برای بستن رگهای واریسی کمک میکند. این روش غیرتهاجمی است و عوارض جانبی کمی دارد.
برداشتن رگها (Vein Stripping): در این روش جراحی، رگهای آسیبدیده بهطور کامل از بدن خارج میشوند. این روش معمولاً در موارد شدید واریس استفاده میشود.
6.پیشگیری از واریس سطحی
در حالی که برخی از عوامل بروز واریس سطحی غیرقابل کنترل هستند (مانند ژنتیک و تغییرات هورمونی)، اما میتوان با اقدامات پیشگیرانه، از بروز واریس یا تشدید علائم آن جلوگیری کرد. برخی از این اقدامات عبارتند از:
فعالیت بدنی منظم: ورزش میتواند به بهبود جریان خون و کاهش فشار بر رگها کمک کند.
کاهش وزن: حفظ وزن سالم فشار را از روی رگها برداشته و خطر ابتلا به واریس را کاهش میدهد.
استفاده از جورابهای فشاری: برای افرادی که سابقه خانوادگی واریس دارند، استفاده از جورابهای فشاری میتواند از بروز این بیماری جلوگیری کند.
بدون نظر